Wie zijn schuldig aan de pensioencrisis? Een lastige vraag. Je hebt altijd hard gewerkt en je krijgt te horen dat er gekort wordt op je pensioen. Abstract gezien wordt dit pas concreet op het moment dat je gepensioneerd bent of bijna met pensioen gaat. Maar de pensioencrisis raakt iedereen. Vooral met het huidige pensioenstelsel begeven we ons op glad ijs en zo moeten we lijdzaam toezien hoe de pensioencrisis ons koopkracht nu en in de toekomst zal beïnvloeden. Maar hoe komt dit en welke groepen zijn er schuldig aan de pensioencrisis?
Als we kijken naar de huidige dekkingsgraad dan kan het niet anders dat er gekort gaat worden op de pensioenen. Voor ongeveer 150K gepensioneerden kan de korting zelfs uitkomen op 14% als de situatie gelijk blijft aan die van augustus. De dekkingsgraad die gemeten wordt op 31 december 2019 is bepalend voor de korting. Meer weten over de dekkingsgraad van een pensioenfonds?
Maar wie is er schuldig aan de pensioencrisis? De pensioencrisis raakt iedereen en moeten we daarom veel breder trekken dan alleen de 150 duizend deelnemers. Ook de ABP met 2,5 miljoen deelnemers begeeft zich in de gevarenzone. De problemen van de pensioenfondsen worden structureel en heeft niks te maken met bepaalde korte termijn invloeden.
Lagere rente negatieve invloed op de pensioenen
De schuld van de pensioencrisis ligt voor een groot deel aan de lagere rentes. Voor commerciële bedrijven zijn lagere rentes positief, maar voor pensioenfondsen wordt het steeds moeilijker door de lagere rentes. De lagere rente is weer een gevolg van de economische vooruitzichten. Zo zorgt de handelsoorlog tussen China en Amerika, huizenmarkt en de economische stagnatie ervoor dat de rentes lager worden.
Buiten deze moeilijk, beïnvloedbare factoren zijn er ook structureel problemen. Pensioenfondsen moeten ervoor zorgen dat zij een oplossing hebben voor de vergrijzing. Om garant te staan dat de pensioenen kan worden uitgekeerd aan alle deelnemers. Voor de vergrijzing is het zo dat de verhouding gepensioneerden en werkenden steeds schever aan het groeien is. Waar vroeger 4 werkenden 1 pensioen moeten betalen gaan we naar een situatie dat 2 werkenden 1 pensioen moeten betalen. De werkgeverspensioen zouden omhoog moeten om dit probleem te kunnen oplossen. Maar wie betaalt uiteindelijk de rekening? De werkgever of de werknemer?
In het nieuwe pensioenakkoord 2019 zijn de verwachtingen naar beneden bijgesteld. Op korte termijn is dit een oplossing. De handhaving van 70% van het gemiddeld verdiende loon wordt steeds minder verdragelijk. De vakbonden moeten de strijd aangaan om dit naar beneden bij te stellen.
Al met al is het voor een pensioenfonds heel moeilijk om maar iets tegen de lagere rentes te kunnen doen. De lagere rentes liggen volledig buiten hun macht. De Europese Centrale Bank (ECB) maakt beslissingen om de rentes te manipuleren en houdt daar geen rekening met het pensioenstelsel van Nederland. Enige wat pensioenfondsen daaraan kunnen doen is te reageren. En gezien het feit dat President Mario Draghi in juli heeft laten weten dat de rentes nog verder zullen dalen is het verstandig om hier niet op te wachten. De vergrijzing zal ook verder groeien, overal ter wereld en het CPB heeft aangegeven dat dit door zal gaan tot 2030.
Anderzijds is het zo dat pensioenfondsen nu geen riante uitkeringen kan doen. Een pensioenfonds denkt ook aan de langere termijn en dus ook aan de jongeren. Vandaar de lagere, risicovrije rekenrente.
Alle partijen in het Kabinet zijn het erover eens dat we niet kunnen rekenen op basis van de risicoloze rente. Risicovolle beleggingen leveren meer op en dat heeft ervoor gezorgd dat er de afgelopen 15 jaar gemiddeld rendement van 6,6 procent is gehaald bij de ABP. Een alternatief is bijvoorbeeld om pensioenfondsen hun berekeningen aan te passen op basis van het daadwerkelijke behaalde rendement minus de veiligheidsmarge. Of gebruik te maken van de Europese rekenrente, omdat we erg afhankelijk zijn van Europa.
Waarom staan de pensioenfondsen er zo slecht voor?
Deze vraag is makkelijk uit te leggen door middel van een simpel voorbeeld. Op het moment dat de rente erg laag is dan merk je dat je weinig rente krijgt over je spaarrekening. Het vermogen groeit dus niet. Pensioenfondsen ervaren nu hetzelfde probleem. Een pensioenfonds moet nu veel meer geld in kas hebben, omdat de rente lager ligt om de dekkingsgraad zo te hebben dat we iedere deelnemer nu en in de toekomst kunnen uitbetalen. Omdat we niet zoveel geld in kas hebben, is korten op de pensioenen de oplossing. Wanneer er gekort gaat worden weten we op de laatste dag van december. Daar worden we op afgerekend.
